بررسی وضعیت زنان در ایران
بررسی وضعیت زنان در ایران
تحصیلات زنان
میزان بیسوادی زنان ایران، از ۵۰ تا ۶۰ درصد در سال 1354 به کمتر از 10 درصد در سال 1389 کاهش یافتهاست.
3. افزایش نسبت دختران به پسران در تحصیلات متوسطه، در ایران
نمایش درصد زنان درحال تحصیل در مقطع متوسطه، نسبتبه مردان درحال تحصیل در همین مقطع، در ایران، از سال 1971 تا 2015 5
4. افزایش نسبت دختران به پسران در تحصیلات دانشگاهی
نمایش درصد زنان درحال تحصیل در دانشگاه، نسبتبه مردان درحال تحصیل در دانشگاه، در ایران، از سال 1971 تا 2015 6
نسبت دختران در کل دانشجویان، از حدود 25 درصد در دهه 50، گاه به بیش از 50 درصد و در سالهای اخیر، به حدود 46 درصد رسیدهاست.
5. افزایش استادان زن در دانشگاهها
نسبت زنان به مردان در جایگاه استادی، در دانشگاههای ایران، از سال 1971 تا 2020 7
5. افزایش استادان زن در دانشگاهها
نسبت زنان به مردان در جایگاه استادی، در دانشگاههای ایران، از سال 1971 تا 2020 7
عرصه اجتماعی
1. فعالیت سازمانهای مردمنهاد (سمن) و نهادهای خیریهای
بهدنبال تصمیم محمدرضاشاه برای کنترل فعالیتهای مستقل زنان، از طریق همگرایی و تمرکز تدریجی فعالیتهای آنان، بهجز گروههای زیرزمینیِ مخالف شاه، اثری از سازمانهای سیاسی مستقل و جنبشهای واقعی برای کسب حقوق زنان باقی نماند.
بعد از انقلاب اسلامی، زنان نهادهای بسیاری را با رویکردهای فرهنگی ـ تربیتی، کارآفرینی، خیریهای و حتی پژوهشی راهاندازی کردهاند که درحال حاضر، هزاران عدد از آنها وجود دارد. حضور زنان در نهادهای خیریهای و غیردولتی، از عرصههای بسیار تأثیرگذارِ حضورِ اجتماعیِ بانوان محسوب میشود.8
طبق آمار معاونت امور زنان و خانواده ریاستجمهوری، در سال 1397، بیش از 2٫700 سمن مربوطبه امور زنان در استانهای مختلف سطح کشور فعالیت کردهاند.
2. ورزش بانوان
با پیروزی انقلاب اسلامی، ورزش کشور، بهویژه ورزش بانوان، دچار تحولات بسیاری شد. افزایش زیرساختها و اماکن ورزشی، حتی در دورترین مناطق کشور، شرایطی را برای مشارکت در ورزش به صورت عمومی پدید آورد. براساس آمارهای موجود، تعداد سالنهای ورزشی در روستاها، در سال 1358، تنها ۵ مورد بود، اما هماکنون بیش از ۴۰۰ روستا دارای سالن ورزشی است.
تعداد رشتههای ورزشی بانوان از ۷ رشته در سال 1357، به ۳۸ رشته در سال 1383 افزایش یافتهاست. تعداد مربیان ورزشیِ خانم نیز رشدی نجومی داشته و از 9 مربی به 35.000 مربی افزایش یافته و تعداد داوران زن نیز از ۷ نفر به 16٫000 نفر رسیده است، که نشان از افزایش ۲هزاربرابری داورِ زن است. همچنین تعداد ورزشگاههای اختصاصی بانوان پس از انقلاب اسلامی، 30 برابر شدهاست.9
اماکن ورزشی ویژه بانوان 10
رشد ساختار و تشکیلات ورزش بانوان
بعد از انقلاب اسلامی، حضور بانوان در عرصه ورزش پررنگتر شدهاست، به طوری که در کنار رشد کمّی و کیفیِ ورزشکاران، ساختار و تشکیلات ورزش بانوان نیز دچار تحول شده و بهسوی استقلال بیشتر در ساختار دولتی پیش رفتهاست، به گونهای که «کمیته ورزش بانوان» در سال 1360، به «مدیریت ورزش بانوان» در سال 1365 تغییر یافت و «معاون سازمان تربیت بدنی در امور ورزش بانوان» به «اداره کل ورزش بانوان کشور» در سال 1372 ارتقا پیدا کرد و درنهایت، در سال 1397، با تغییر در ساختار وزارت ورزش، «معاونت توسعه ورزش بانوان» تأسیس شد.
احداثِ اماکنِ ورزشیِ ویژه بانوان، برای ورزشهایی نظیر شنا، بازیهای سالنی و …، ازجمله اقداماتی است که در بسیاری از کشورها کمسابقه است.
بهداشت و سلامت بانوان
1. افزایش امید به زندگی بانوان در ایران، از 57.6 سال به 8/77 سال
نمودار تغییرات امید به زندگی زنان در ایران و جهان، از سال ۱۹۶۰ تا 2019 11
1. افزایش امید به زندگی بانوان در ایران، از 57.6 سال به 8/77 سال
نمودار تغییرات امید به زندگی زنان در ایران و جهان، از سال ۱۹۶۰ تا 2019 11
4. افزایش نسبت پزشکان متخصص زن در حوزه زنان و زایمان، از 16 درصد به 98 درصد
مقایسه درصد زنان متخصص در حوزه زنان و زایمان14
برای مشاهده مقاله”کرامت زنان در غرب” دکمه رو به رو را بزنید
عرصه سیاسی و بینالملل
حقوق قانونی زنان در کشور
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه، تشکلهای مختلفی برای احقاق حقوق زنان تشکیل شدهاند تا ابتداییترین حقوق زنان به قانون تبدیل شود، مانند قوانین حمایتی از زنان در مقابله با تجاوز و خشونت، خدمت سربازی بانوان و … . این در حالی است که جمهوری اسلامی با توجه به روحیات و ویژگیهای فردی و شخصیتی بانوان، قوانین را متناسب با موازین اسلام تصویب و اجرا نمودهاست.
منشور حقوق و مسئولیتهای زنانْ مبنای معرفی و تبیین جایگاه زن در جمهوری اسلامی است. این منشور بهعنوان سندِ مرجعِ سیاستگذاری در امور فرهنگی ـ اجتماعی در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی تنظیم شدهاست و همچنین در سند چشمانداز جمهوری اسلامی ایران در سال 1404، به موضوع زنان و خانواده توجه شدهاست.
اصول متعددی از قانون اساسی به تشریح رابطه زنان و قانونگذاری پرداختهاند. در این اصول، دو مسئله کلی قابل استنباط است:
الف) قانونگذاری مختص مردان نیست. براساس اصل 62 قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت، که بهطور مستقیم و با رأی مردم انتخاب میشوند، تشکیل میگردد.15 در این اصل، به اینکه انتخابکنندگان و انتخابشوندگان محدود به طبقه یا جنسیتی خاص هستند اشارهای نشدهاست. بهعلاوه در اصل دیگری از قانون اساسی، که از تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی سخن میگوید، به این مسئله نیز اشاره نشدهاست که این تعداد باید صرفاً از زنان یا مردان باشند. این موضوع درباره نمایندگان اقلیتهای دینی هم صادق است؛ آنان هم مجازند پنج نماینده به مجلس بفرستند و فرقی نمیکند که این نمایندگان زن باشند یا مرد.16 برپایه قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان، که بهعنوان بخشی از قوه مقننه و به مدت شش سال برگزیده میشوند، لزومی ندارد که مرد باشند، بلکه شش نفر فقیه شورای نگهبان باید عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز و شش نفر حقوقدان و متخصص در یکی از رشتههای حقوقی و نیز مسلمان باشند. پس قانون اساسی نمیگوید که در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، حتماً مردان و یا حتماً زنان حضور یابند، بلکه بر انتخاب شایستگان و افراد ذیصلاح تأکید میورزد.17
ب) زنان منعی برای مشارکت قانونگذاری ندارند. هیچیک از اصول قانون اساسی زنان را از مشارکت در قانونگذاری منع نکردهاست، زیرا همه افراد ملت، اعم از زن و مرد، در حمایتِ قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردارند، مشروط به اینکه موازین اسلام را رعایت کنند.18 همچنین عامه مردم، چه زن و چه مرد، اجازه دارند در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش مشارکت کنند.19
عرصه هنر و فرهنگ
هنر زنان در دوران پهلوی، بیشتر در مضامین جنسی و غیراخلاقی تعریف میشد. جشن هنر شیراز نمونهای آشکار از فساد اخلاقی بیحدوحصر در عرصه هنر و فرهنگ برای زنان است. با ظهور انقلاب اسلامی، هنرمندی زنان نیز دچار تغییر شد و زنان، با رعایت پوشش و موازین اسلامی، در تمام زمینههای هنر حضوری فعال پیدا کردهاند.
نیویورکتایمز در گزارشی با عنوان «رماننویسان زن ایرانی، ستارگان ایران»، به پیشرفت خیرهکننده زنان نویسنده در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی میپردازد و مینویسد:
«[تعداد] زنان نویسنده در ایران،در طولِ دهه گذشته 13 برابر شدهاست و تقریباً برابر با تعداد امروز مردان است. در حالی که میانگین رمان ایرانی در نسخههای چاپی، [در] 5٫000 نسخه چاپ میشوند، برخی از کتابهای زنان، چاپش به بیش از 100.000 نسخه رسیدهاست. انقلاب اسلامی سال 1979، نقطه عطفی برای زنان ایرانی در تمام طیفها بودهاست.»20
منابع:
- 1. درصد زنان بیسواد 15 الی 19 ساله، در کشورهای دنیا در سال 1975م (1354ه.ش)
- 2. درصد زنان بیسواد 15 الی 19 ساله، در کشورهای دنیا در سال 2010 م (1389ه.ش)
- 3. نسبت دختران به پسران در تحصیلات ابتدایی، در ایران، از سال ۱۹۷۰ تا 2018
- 4. رتبه ایران در عدالت بین دختران و پسران
- 5. نمایش درصد زنان درحال تحصیل در مقطع متوسطه، نسبتبه مردان درحال تحصیل در همین مقطع، در ایران، از سال 1971 تا 2015
- 6. نمایش درصد زنان درحال تحصیل در دانشگاه، نسبتبه مردان درحال تحصیل در دانشگاه، در ایران، از سال 1971 تا 2015
- 7. نسبت زنان به مردان در جایگاه استادی، در دانشگاههای ایران، از سال 1971 تا 2020
- 8. نیّره قوی ، درآمدی بر کارآمدی نظام جمهوری اسلامی در قلمرو زنان، ص 147 151
- 9. اداره مطالعات زنان و خانواده، کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران در مسائل زنان، ص 344
- 10. گزارش «وضعیت ورزش بانوان»، معاونت توسعه ورزش بانوان، مهر 1397؛ اداره مطالعات زنان و خانواده، کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران در مسائل زنان؛ نیّره قوی، درآمدی بر کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران در قلمرو زنان، ص243
- 11.
- 12.
- 13. Ibid
- 14. Ibid
- 15. قانون اساسی، اصل 62
- 16. قانون اساسی، اصل 64
- 17. قانون اساسی، اصل 91
- 18. قانون اساسی، اصل 20
- 19. قانون اساسی، اصل 3، بند 8
- 20.
بدون دیدگاه