هلند، از وابستگی تا استقلال
کشور هلند تا سال 1568میلادی تحت حاکمیت امپراطوری هابسبورگ اسپانیا قرار داشت. وابستگی هلند به اسپانیا در این سال‌ها ابعاد مختلفی داشت؛ از جمله وابستگی سیاسی، وابستگی نظامی، وابستگی اقتصادی و حتی وابستگی مذهبی. مردم هلند موافق ادامه حیات زیر پرچم اسپانیا نبودند؛ چرا که این وابستگی موجب تحمیل هزینه‌های متعددی بر آنها شده بود. 1
هلندی‌ها حق تصمیم‌گیری درباره قوانین کشورشان را نداشتند و بارها برای تصویب قانون اساسی خود به امپراطوری اسپانیا درخواست داده بودند؛ اما این درخواست‌ها با کارشکنی و مخالفت روبه‌رو شده بود. مردم مسیحی هلند، مذهب پروتستان را برای خود برگزیده بودند؛ اما به دلیل حاکمیت مذهب کاتولیک در امپراطوری هابسبورگ اسپانیا، مسیحیان پروتستان هلند به‌شدت سرکوب می‌شدند. جان دی باکر(John D. Bakker)، اولین فرد هلندی بود که در سال 1525میلادی به جرم گرویدن به آیین پروتستان، درحالی‌که به چوب بسته شده بود، زنده زنده در آتش سوزانده شد.
هزینه‌های وابستگی برای هلندی‌ها به این جا ختم نمی‌شد. کشور هلند، که از جهت اقتصادی به‌شدت به تجارت خارجی وابسته بود و عمده درآمد خود را از محل تجارت دریایی با دیگر کشورهای وابسته به امپراطوری اسپانیا به‌دست می‌آورد، مجبور بود برای تداوم حیات اقتصادی خود سیاست‌های اقتصادی تحمیلی از جانب اسپانیا را تحمل کند. هلندی‌ها هم‌چنین مجبور بودند برای امنیت سفرهای دریایی خود در دریای بالتیک، به نیروی دریایی اسپانیا نیز هزینه‌های سنگینی پرداخت کنند.2
در اواسط قرن 16میلادی، امپراطوری هابسبورگ به‌علت بدهی بالای خارجی در معرض ورشکستگی قرار گرفته بود؛ لذا سعی می‌کرد با اعمال مالیاتهای سنگین بر مستعمرات و کشورهای وابسته به خود، کسری بودجه خود را جبران کند. افزایش مالیاتها در دهه 1540میلادی، دامن تجارت دریایی هلندی‌ها را هم گرفت و آنها مجبور به پرداخت عوارض سنگینی به دولت اسپانیا شدند. از طرفی، امپراطوری اسپانیا در سال‌های افول خود مرتباً درگیر جنگ‌های خارجی در سطح اروپا بود و این جنگ‌ها تأثیر مستقیمی بر اصلی‌ترین منبع درآمد هلندی‌ها، یعنی تجارت خارجی، می‌گذاشت؛ چرا که کشورهای درگیر جنگ، همگی مقاصد تجاری هلندی‌ها را تشکیل می‌دادند و در دوران جنگ پول کافی برای تجارت با هلندی‌ها را در اختیار نداشتند. هم‌چنین این جنگ‌ها امنیت مسیرهای دریایی تجارت هلندی‌ها را هم به‌شدت تحت تأثیر قرار داده بود. در یک جمله، اقتصاد هلند به‌شدت وابسته به تصمیمات اقتصادی و سیاسی امپراطوری اسپانیا بود و هزینه‌های این وابستگی در سال‌های میانی قرن 16میلادی به سطح غیر قابل تحملی رسیده بود. 3
1. انقلاب برای استقلال
هلندی‌ها در نیمه دوم قرن 16میلادی، برای پایان دادن به تحقیرها و تحمیل قوانین پرهزینه امپراطوری اسپانیا تصمیم به انقلاب گرفتند که این اقدام آنها به شورش هلند یا جنگ استقلال هلند معروف شد. انقلاب هلندی‌ها 4 مرحله را تا پیروزی کامل طی کرد.
در مرحله اول، که از سال 1566 آغاز شد و 2 سال به طول انجامید، هلندی‌ها به رهبری «ویلیام اورانژ(William of Orange)» شروع به نافرمانی و شورش کردند و به حکومت اسپانیا درخواست خودمختاری دادند. حکومت اسپانیا در پاسخ، دوک آلبا (فرناندو پیمنتل) را به همراه ارتش برای سرکوب معترضان فرستاد که در نتیجه بسیاری از معترضان، از جمله رهبران اصلی‌شان، اعدام شدند.
مرحله دوم انقلاب هلندی‌ها بین سال‌های 1572 تا 1576میلادی صورت گرفت. در این مرحله انقلابیون موفق شدند چند شهر اصلی را در استان‌های شمالی به تصرف خود درآورند و ویلیام اورانژ را به‌عنوان حاکم سرزمین خود اعلام کنند. در این مرحله، انگلستان و فرانسه، که از رقبای اسپانیا بودند، از انقلابیون هلند حمایت کردند.
در مرحله سوم انقلاب هلند، که از سال 1576میلادی آغاز شد و تا سال 1588میلادی ادامه پیدا کرد، انقلابیون موفق شدند استان‌های شمالی را تحت عنوان «اتحادیه اوترخت(Utrecht Union)» با خود متحد کنند. استان‌های جنوبی، که وفادار به امپراطوری اسپانیا بودند، به این اتحاد نپیوستند و «اتحادیه آراس(Aras Union)» را تشکیل دادند. در این مرحله، انقلابیون هلند موفق به نظام‌سازی شده و تحت عنوان «جمهوری هلند» اعلام موجودیت سیاسی کردند.
اما هلندی‌ها بعد از مرحله نظام‌سازی، حرکت انقلابی خود را متوقف نکردند و مرحله چهارم انقلاب خود را تا سال 1648میلادی، که به اوج قدرت خود به‌عنوان یک امپراطوری قدرتمند رسیدند، ادامه دادند. در این مرحله هلندی‌ها ابتدا به منسجم کردن نظام سیاسی و نیروهای نظامی خود پرداختند و سپس با قدرتمندسازی اقتصاد خود از طریق پیشرفت فناوری و نوآوری علمی، به سطحی از اقتدار رسیدند که در سال 1648میلادی امپراطوری اسپانیا مجبور به صلح با آنان شده، جمهوری هلند را به رسمیت شناخت و دشمنیها علیه آنان را پایان داد.4
2. تقویت نظامی و عبور از بحران‌ها
هلندی‌ها در تمام مراحل انقلاب خود تا رسیدن به اوج قدرت، از طرف امپراطوری اسپانیا با مشکلات و موانع زیادی روبه‌رو شدند. بخشی از بحران‌سازی‌های امپراطوری اسپانیا در مسیر استقلال جمهوری هلند عبارت بودند از:
اسپانیا از ابتدای انقلاب هلند علیه انقلابیون اعلام جنگ کرد و ارتش خود را به مقابله با آنها فرستاد. این جنگ تا سال 1648میلادی ادامه داشت و به جنگ 80 ساله معروف شد. در مقابل، جمهوری هلند قدرت نظامی خود را برای غلبه بر مداخلات هابسبورگ از طریق چندین استراتژی کلیدی تقویت کرد.
اول، هلندی‌ها اصلاحات نظامی قابل توجهی را در اواخر قرن 16 و اوایل قرن 17میلادی انجام دادند. آنها با ابداع تاکتیک‌ها و روش‌های جدید آموزشی و هم‌چنین ساختارهای سازمانی نوآورانه، ارتش هلند را به یک نیروی نظامی چابک تبدیل کردند که به آنها اجازه داد به‌طور مؤثر با نیروی نظامی اسپانیا رقابت کنند.5
دوم، آنها توسعه نیروی دریایی خود را در اولویت قرار دادند. ناوگان دریایی خود را گسترش دادند و کشتی‌های جنگی هدف‌مند را با اسلحه‌های سنگین‌تر ساختند. این تمرکز به قدرت دریایی برای مقابله با مداخلات هابسبورگ بسیار مهم بود؛ زیرا به هلندی‌ها اجازه می‌داد تا بر راه‌های اصلی و مسیرهای تجاری کنترل داشته باشند و در نتیجه تحرکات نظامی اسپانیا را محدود کرده، خطوط تدارکات آنها را مختل کنند.6 علاوه بر این، جمهوری هلند اهمیت تخصیص بودجه کافی برای نیروی نظامی را درک کرد. علی‌رغم اینکه جمهوری هلند با فشار مالی قابل توجهی روبه‌رو بود، هزینه نظامی خود را برای گسترش و نوسازی نیروهای مسلح خود افزایش داد. این تعهد مالی نسبت به بودجه نظامی، هلندی‌ها را قادر ساخت تا نیروهای نظامی، استحکامات و تجهیزات خود را همواره در شرایط مناسبی که نسبت به حملات دشمن بازدارندگی ایجاد کنند، حفظ کند.7
در کنار این راهبردها، هلندی‌ها برای توسعه زیرساخت‌های غیرنظامی و انجام پروژه‌های عمرانی همواره از نیروی نظامی خود بهره می‌بردند. آنها اصرار داشتند که ارتش را تابع اولویت‌ها و الزامات غیرنظامی و نیازمندی‌های عمرانی کشور قرار دهند. این رویکرد نه‌تنها ثبات جمهوری هلند را تضمین کرد، بلکه کارآمدی و انضباط ارتش را نیز در شرایط غیر جنگی پرورش داد.8
امپراطوری هابسبورگ اسپانیا بارها رهبران انقلاب هلند را به امید پایان دادن به قیام استقلال‌طلبانه هلندی‌ها به قتل رساند. مهم‌ترین رهبر انقلاب هلند، ویلیام اورانژ، که در مرحله سوم انقلاب به‌عنوان حاکم و و فرمانروای اتحادیه اوترخت برگزیده شده بود، در سال 1584میلادی ترور شد و به قتل رسید. اما از دست دادن عناصر اصلی انقلاب، حرکت هلندی‌ها را در مسیر استقلال متوقف نساخت و آنان انقلاب خود را تا پیروزی نهایی به پیش بردند.9
اقدامات اقتصادی امپراطوری هابسبورگ علیه انقلاب هلند، در درجه اول با هدف ایجاد اختلال در تجارت هلند (اصلی‌ترین منبع درآمد هلندی‌ها) و جلوگیری از رونق اقتصادی آن بود. امپراطوری اقدامات متعددی را برای ممانعت از تجارت هلند و فلج کردن اقتصاد آن انجام داد. یکی از این اقدامات، تسخیر شهر مهم تجاری آنتورپ بود که سهم مهمی از تجارت هلندی‌ها داشت. اسپانیایی‌ها با بستن بندرگاه‌ها و مسیرهای دریایی اصلی تجاری مانند بندر لیسبون پرتغال بر روی هلندی‌ها، تجارت هلند در دریای بالتیک را بسیار دشوار ساختند. تجارت بالتیک به قدری برای اقتصاد هلند مهم بود که به آن لقب «مادر تجارت» داده بودند.
هلندی‌ها برای فائق آمدن بر این بحران و خنثی‌سازی تحریم تجاری اسپانیا با دو مشکل روبه‌رو بودند: اول اینکه مقاصد تجاری هلندی‌ها زیر سلطه اسپانیا بودند. دوم نیز اینکه صنعت کشتی‌سازی هلند قادر به ساخت کشتی برای تجارت در مسیرهای طولانی‌تر نبود.
هلندی‌ها برای عبور از این تحریم به مهندسی معکوس و نوآوری در صنعت کشتی‌سازی روی آوردند و توانستند با اختراعات مهمی در این صنعت، کشتی‌های سبک‌تر، با ظرفیت باری بیشتر و قادر به طی مسافت‌های طولانی‌تر بسازند. آنها با این اقدام، تجارت خود را فراتر از دریای بالتیک گسترش دادند و حتی در ماجراجویی دریایی خود به هندوستان نیز رسیدند. آنها توانستند با تجارت ابریشم و ادویه از هند به کشورهای مختلف اروپایی، تحریم تجاری اسپانیا را بی‌اثر ساخته، منافع اقتصادی بسیاری به دست آورند.10
3. پیشرفت علمی و پر کردن شکاف فناورانه
همانطور که گفته شد، یکی از اصلی‌ترین استراتژی‌های هلند برای عبور از بحران‌ها و کاهش وابستگی به امپراطوری اسپانیا، نوآوری‌های علمی و اختراعات مهم صنعتی بود. اما اولین گام هلند در این راستا، گسترش آموزش عمومی و راه‌اندازی مراکز علم‌آموزی بود.11 در نتیجه اقدامات جمهوری هلند در حوزه آموزش، نرخ سواد در این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای اروپا به میزان بالایی رسید. مدارس دولتی و خصوصی و هم‌چنین دانشگاه‌ها و آکادمی‌های تخصصی، گسترش قابل توجهی پیدا کردند و نیز سهم هلند از اختراعات و نوآوری‌های جهانی به اوج خود رسید.
4. تولید محصول فناورانه با رویکرد جایگزینی واردات
نوآوری‌ها و اختراعات در انقلاب علمی هلند، در راستای جبران عقب‌ماندگی صنعتی هلند قرار گرفت. این عقب‌ماندگی موجب وابستگی به برخی ایالت‌های امپراطوری اسپانیا شده‌بود. به‌عنوان مثال، هلندی‌ها در تاریخ صنعت کشتی‌سازی خود قادر به ساخت کشتی با قابلیت مسافرت در راه‌های طولانی نبودند و برای تجارت‌های راه دور خود از آلمان، که یکی از ایالت‌های تحت حاکمیت امپراطوری اسپانیا بود، کشتی وارد می‌کردند. اما با حمایتی که نسبت به اختراعات در هلند انجام گرفت، آنها نوآوری‌های مهمی در صنعت کشتی‌سازی انجام دادند که نه‌تنها آنان را از واردات کشتی خارجی بی‌نیاز کرد، بلکه سطح فناوری ساخت کشتی را در قاره اروپا بسیار بالا برد. یک نمونه از این اختراعات، ساخت کشتی فلویت16 بود که یک کشتی بسیار چابک برای حمل بار در مسافت‌های طولانی به شمار می‌رفت.17
پیشرفت تکنولوژی در هلند تنها به صنعت کشتی‌سازی محدود نشد. جمهوری هلند در زمینه‌های مختلف علوم و مهندسی مانند نجوم، فیزیک، شیمی، پزشکی، نقشه‌برداری و دریانوردی پیشگام شد و اکتشافات و اختراعات نوآورانه‌ای مانند ساعت آونگی، میکروسکوپ، زیردریایی، ماشین چاپ و آسیاب بادی را به دنیا معرفی کرد. این فناوری‌ها بهره‌وری، کارایی و رقابت‌پذیری اقتصاد هلند را به میزان قابل توجهی افزایش داد و در بسیاری موارد علاوه بر خودکفایی، درآمد صادراتی قابل توجهی نیز برای این کشور به ارمغان آورد.18
5. حمایت از تولید داخلی و کاهش ناترازی تجاری
اختراعات هلندی‌ها تنها زمانی در شکوفایی اقتصاد این کشور اثرگذار شد که دولت هلند با پذیرش ریسک حمایت از تولید داخل و سرمایه‌گذاری روی آنها، زمینه تولید انبوه آنان را فراهم کرد. هرچند اعتماد به تولید داخل در کشوری که سال‌ها به محصولات فناورانه خارجی وابسته بوده، امر دشواری است، خصوصاً در صنعت کشتی‌سازی که کوچک‌ترین اشتباه در مهندسی کشتی منجر به مرگ تمام سرنشینان آن می‌شود، اما دولت هلند به تولید نوآورانه مهندسان خود اطمینان کرد و زمینه دریانوردی اغلب تجار هلندی را با کشتی تولید داخل و ساخت هلند فراهم کرد. این مسأله در کنار سفارش‌های زیاد دولت هلند به صنعت کشتی‌سازی برای تقویت نیروی دریایی، مهم‌ترین عامل در توسعه صنعت کشتی‌سازی و تضمین بقای آن در کشور هلند به شمار می‌رفت.19
در سایر حوزه‌های اقتصادی نیز دولت هلند با اقداماتی، از جمله حمایت از پناهندگی متخصصان خارجی در رشته‌های مختلف از جمله نساجی، زمینه انتقال فناوری و تولید داخلی را فراهم کرد و نیازمندی‌های وارداتی هلند را به حداقل رسانید. افزایش تجارت و صادرات، کاهش اقلام وارداتی و در نتیجه کاهش ناترازی تجاری، ثمره حمایت دولت هلند از تولید داخل بود.
6. مدیریت نقدینگی و روزآمدسازی ساختارها
تأمین مالی جنگ‌های پی‌درپی با اسپانیا و لزوم حمایت و سرمایه‌گذاری در تولید داخل برای استقلال و رونق اقتصادی، هزینه‌های بالایی را برای دولت هلند ایجاد کرده بود. اما با اقتصاد آسیب‌دیده از جنگ در این کشور، تأمین منافع لازم برای هزینه‌های دولت صرفاً از طریق افزایش مالیات ممکن نبود؛ لذا دولت هلند مالیات بر ثروتمندان را بدین منظور افزایش داد.20
تأمین مالی جنگ‌های پی‌درپی با اسپانیا و لزوم حمایت و سرمایه‌گذاری در تولید داخل برای استقلال و رونق اقتصادی، هزینه‌های بالایی را برای دولت هلند ایجاد کرده بود. اما با اقتصاد آسیب‌دیده از جنگ در این کشور، تأمین منافع لازم برای هزینه‌های دولت صرفاً از طریق افزایش مالیات ممکن نبود؛ لذا دولت هلند مالیات بر ثروتمندان را بدین منظور افزایش داد. یکی دیگر از اقدامات دولت هلند برای تأمین منابع درآمدی خود، انتشار اوراق قرضه بود. ثروتمندان و مردم برای کسب سود سالیانه، در شرایطی که اقتصاد اوضاع خوبی نداشت، اموال خود را به دولت قرض می‌دادند. هرچند این روش تا حدی هزینه‌های دولت را جبران کرد، اما حجم بالای مخارج و هم‌چنین لزوم بازپرداخت سود اوراق قرضه، هر دولتی را مجبور به چاپ پول بدون پشتوانه می‌کند و دولت هلند هم از این موضوع مستثنا نبود.21
گفتنی است که دو عامل دیگر نیز در افزایش حجم نقدینگی در هلند مؤثر بود. اول، رایج بودن پول امپراطوری هابسبورگ اسپانیا در هلند منجر به سرریز تبعات چاپ پول آن به اقتصاد هلند شده بود. افزایش بدهی‌های اسپانیا و چاپ پول بی‌رویه برای بازپرداخت آن توسط اسپانیا، ارزش پول اسپانیا را کاهش و قیمت کالاها را افزایش داده بود. دوم، وجود نداشتن یک سیستم منسجم در زمینه ضرب سکه و نظارت بر نظام پولی، چاپ پول بی‌رویه توسط کارگاه‌های پراکنده در کشور را افزایش داده بود و مردم برای تأمین هزینه‌های خود ترجیح می‌دادند از این کارگاه‌ها با بهای پایین‌تری، پول تهیه کنند. بدین ترتیب حجم پول در کشور افزایش یافته و افزایش قیمت کالاها ثبات اقتصادی جامعه را برهم زده بود.22
دولت هلند برای مقابله با چاپ پول بدون پشتوانه و تسلط بر نظام پولی، در سال 1577میلادی اتحادیه پولی منسجمی را در بین استان‌های شمالی ایجاد کرد تا از کاهش‌های مکرر ارزش پول جلوگیری کند. سپس در سال 1609میلادی با تأسیس بانک آمستردام و ایجاد واحد پولی مستقل «گیلدر» که بر پشتوانه ذخایر طلا و نقره بود، به نظام پولی کشور سامان بخشید. تأسیس بازار سهام آمستردام نیز از مهم‌ترین اقدامات برای جذب نقدینگی بازار و تأمین مالی شرکت‌های بزرگ دولتی، خصوصاً شرکت «هند شرقی هلند» به حساب می‌رفت.
سوداگری دلالان و انتظارات تورمی
اما «کاهش ناترازی تجاری» و «کنترل رشد نقدینگی» برای کنترل نوسان در بازار هلند کافی نبود. واسطه‌گری و رفتار سرمایه‌ای دلالان با کالاهای مصرفی، بازارهای سوداگرانه‌ای را در برخی کالاها پدید آورد که به‌شدت به اقتصاد کشور آسیب می‌زد.
از مهم‌ترین نمونه‌های آن، پدیده «جنون گل لاله» بود که در دهه 1630میلادی به وجود آمد. با افزایش تقاضا نسبت به گل لاله در هلند، قیمت آن در این سال‌ها افزایش پیدا کرد. این رشد قیمتی باعث هجوم سوداگران به بازار گل لاله شد و گل لاله را به کالایی سرمایه‌ای تبدیل کرد.
اضافه شدن تقاضاهای سوداگرانه به بازار گل لاله، قیمت این محصول را به‌طور غیر قابل باوری افزایش داد. مردم عادی نیز که از طرفی ارزش پول خود را در برابر خرید گل لاله در حال کاهش می‌دیدند و از طرف دیگر سودای کسب سود هنگفت را با سرمایه‌گذاری در این بازار در سر می‌پروراندند، سرمایه‌های خود را به این بازار آوردند. حباب قیمتی گل لاله ناگهان به قدری بزرگ شده بود که افسران ارتش هلند حاضر بودند حقوق یک سال خود را بپردازند تا فقط یک گل لاله بخرند و آن را به امید گران شدن در خانه نگه دارند.23
افزایش سرسام‌آور قیمت در بازار گل لاله و سرازیر شدن تورم آن به سایر بازارها، دولت هلند را مجبور به مقابله با این بازار کرد. دولت هلند با غیرقانونی اعلام کردن تمام معاملات گل لاله و از بین بردن بازار آن، حباب قیمتی گل لاله را شکست و بسیاری از مردم و ثروتمندان که به امید ثروت‌افزایی تمام سرمایه خود را به این بازار آورده بودند، به یک‌باره تمام دارایی خود را از دست دادند و به فلاکت وصف‌ناپذیری افتادند. گفته شده تعدادی از مشاهیر هنری تاریخ هلند نیز در آن دوران، تمام سرمایه خود را در سودای گل لاله از دست دادند.25
برخورد با این پدیده، که امروزه از آن به‌عنوان انتظارات تورمی یاد می‌شود، هزینه‌های زیادی برای دولت هلند ایجاد کرد؛ اما دولت توانست با این اقدام ثبات را به بازار برگرداند.
بررسی تحولات قیمتی در دوره جنون قیمت گل لاله24
7. صادرات‌محوری و گسترش بازارهای جهانی
پس از آنکه زیرساخت‌های فناورانه و تولیدی کشور به استحکام لازم رسید، حمایت از تولید داخل، رقابت‌پذیری محصولات هلندی را در جهان افزایش داد. در این مرحله، برای آنکه روند رو به رشد تولید دچار رکود نگردد، باید بازارهای جدیدی برای محصولات آماده می‌شد تا سطح درآمد افزایش یابد. جمهوری هلند نیز با گسترش تجارت خود در سطح دنیا و بهره‌گیری از قدرت نظامی خود در ایجاد مستعمرات متعدد در سرتاسر جهان، بازار بسیار بزرگی را برای تجارت خود ایجاد کرد. همه این پیشرفت‌ها در هلند در شرایطی رخ داد که جمعیت هلند بین 1 تا 2 میلیون نفر بود و قاعدتاً این جمعیت نمی‌توانست بازاری مناسب برای اقتصادی باشد که در سال‌های بعد 40% صادرات کل جهان را از آن خود کند.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای گسترش استعمارگری هلند، شرکت «هند شرقی هلند» بود که در شبه‌قاره هند، بازار بسیار بزرگی را برای تجارت هلند ایجاد کرده بود. از طرفی، این شرکت مواد اولیه مورد نیاز صنایع هلند و هم‌چنین کالاهای مورد علاقه اروپایی‌ها، مانند ادویه و ابریشم، را برای تجارت در اروپا از این طریق فراهم می‌کرد. در این سال‌ها حجم صادرات هلند به‌شدت افزایش یافت و درآمد سرانه در این کشور از همه کشورهای دیگر جهان پیشی گرفت.
8. سهم بالا از بازارهای جهانی و تبدیل شدن واحد پول ملی به ارز ذخیره جهانی
در این مرحله بود که ارز هلند، یعنی گیلدر، به‌عنوان اولین ارز ذخیره جهانی مورد استفاده قرار گرفت و کشورهای اروپایی تمام معاملات خارجی خود را با گیلدر هلند انجام می‌دادند. ارزش پول هلند در این دوران به اوج خود رسید و با پیروزی نهایی هلند بر اسپانیا در سال 1648میلادی و پذیرش استقلال هلند توسط هابسبورگ، نظم جدیدی در جهان به محوریت هلند و واحد پولی گیلدر شکل گرفت.28
گسترش صادرات هلند و افزایش سهم آن در بازارهای جهانی علاوه بر تولید ثروت زیاد، هلند را به جایگاه تحریم‌ناپذیری رساند. این قدرت بازدارنگی از تحریم ناشی از نقش غیرقابل حذف آن در اقتصاد جهانی بود و حتی به هلند قدرت تحریم سایر کشورها و تعریف نظم جدیدی در جهان، مبتنی بر هژمونی هلند اعطا کرد. هلندی‌ها برای رسیدن به این نقطه اوج، هزینه‌های زیادی پرداختند و حتی در سال‌های آخر منتهی به این نقطه اوج، نوسانات زیادی را تجربه کردند که ممکن بود با سازش در برابر اسپانیا توسط برخی عناصر کم‌تر انقلابی در حکومت، مسیر صعودشان به قله متوقف شود. اما سخت‌کوشی و ایستادگی‌شان مانع از توقف شد و فتح قله اقتصاد و جهان ثمره مقاومت مردم هلند در سال 1650میلادی بود.
جدول زمانی تحولات هلند
اتفاقات و رویدادها | تاریخ |
هلند تحت حاکمیت امپراطوری هابسبورگ اسپانیا | تا 1568 |
جان دی باکر، اولین فردی که به جرم گرویدن به آیین پروتستان، درحالی‌که به چوب بسته شده بود، زنده زنده در آتش سوزانده شد. | ۱۵۲۵ |
اعمال مالیاتهای سنگین بر مستعمرات امپراطوری هابسبورگ به‌علت بدهی بالای خارجی و قرار گرفتن در معرض ورشکستگی | قرن ۱۶ |
افزایش مالیاتها بر تجارت دریایی هلند | دهه ۱۵۴۰ |
مرحله اول انقلاب برای استقلال به رهبری «ویلیام اورانژ» و درخواست خودمختاری به اسپانیا | ۱۵۶۸-۱۵۶۶ |
جنگ ۸۰ ساله اسپانیا با هلند | ۱۶۴۸-۱۵۶۸ |
مرحله دوم انقلاب برای استقلال؛ اعلام ویلیام اورانژ به‌عنوان حاکم شهرهای تصرف شده توسط انقلابیون + حمایت انگلستان و فرانسه از انقلابیون | ۱۵۷۶-۱۵۷۲ |
مرحله سوم انقلاب برای استقلال؛ تشکیل «اتحادیه اوترخت» در استان‌های شمالی و «اتحادیه آراس» در استان‌های جنوبی؛ ویلیام اورانژ حاکم و فرمانروای اتحادیه اوترخت شد + نظام‌سازی انقلابیون و اعلام موجودیت سیاسی تحت عنوان «جمهوری هلند» | ۱۵۸۸-۱۵۷۶ |
ایجاد اتحادیه پولی در استان‌های شمالی برای کاهش مکرر ارزش پول | ۱۵۷۷ |
ترور ویلیام اورانژ | ۱۵۸۴ |
مرحله چهارم انقلاب برای استقلال؛ منسجم کردن نظام سیاسی و نیروهای نظامی انقلابیون و قدرتمندسازی اقتصاد خود از طریق پیشرفت فناوری و نوآوری علمی | تا ۱۶۴۸ |
تأسیس شرکت هند شرقی هلند | ۲۰ مارس ۱۶۰۲ |
تأسیس بانک آمستردام + ایجاد واحد پول مستقل «گیلدر» | ۱۶۰۹ |
پدیده جنون گل لاله | دهه ۱۶۳۰ |
صلح امپراطوری اسپانیا با انقلابیون و به رسمیت شناختن جمهوری هلند و پایان دادن به دشمنیها | ۱۶۴۸ |
برای مطالعه بیشتر در مورد تاریخچه اقتصادی هلند می‌توانید به منابع زیر رجوع کنید:
1. Darby, Graham, The Origins and Development of the Dutch Revolt, London and New York: Routledge, 2001.
2. Findlay, Ronald and Kevin H. O’Rourke, Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millennium, Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2007.
3. Ghai, Dharam P., “Concepts and Strategies of Economic Independence”, The Journal of Modern African Studies, Vol. 11, Issue 01, 1973, P. 21-42.
4. Holk van, André F.L., “Innovation, institutions and migration: transfer of technology in Dutch shipbuilding, 500-1700”, Archaeonautica, No. 21, 2021, P. 33-40.
5. Israel, Jonathan I., The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall 1477-1806 (Oxford History of Early Modern Europe), New York: Oxford University Press, 1995.
6. Parker, Geoffrey, The Dutch Revolt, London: Penguin Books, 1977.
7. Prak, Maarten, The Dutch Republic in the Seventeenth Century The Golden Age, Diane Webb, Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
8. Schama, Simon, The Embarrassment of Riches: An Interpretation of Dutch Culture in the Golden Age, New York: Vintage Books, 1987.
9. Tracy, James D., Holland Under Habsburg Rule 1506-1566: The Formation of a Body Politic, Berkeley and Los Angeles and California and Oxford: University of California Press, 1990.
10. Zanden, Jan Luiten van and Milja van Tielhof, “Roots of Growth and Productivity Change in Dutch Shipping Industry, 1500–1800”, Explorations in Economic History, Vol. 46, Issue 4, 2009, P. 389-403.
منابع:
- 1. Tracy, James D. , Holland Under Habsburg Rule, 1506-1566 The Formation of a Body Politic, Berkeley: University of California Press, 1990, p. 50.
- 2. Tracy, James D. , Holland Under Habsburg Rule, 1506-1566 The Formation of a Body Politic, Berkeley :University of California Press, 1990, p. 210
- 3. Tracy, James D. , Holland Under Habsburg Rule, 1506-1566 The Formation of a Body Politic, Berkeley: University of California Press, 1990, p. 116.
- 4.
- 4.
- 4.
- 5. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, pp. 253 & 267
- 6. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, p. 767
- 7. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, p. 818
- 8. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, p. 267
- 9. Motley, John L, The Rise of the Dutch Republic, Harper & Brother, Publishers, 1856, Vol. 3, p
- 10. Findlay, Ronald and Kevin H. O'Rourke, Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millennium, New Jersey: Princeton University Press, 2007, pp. 175-176
- 11. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, p. 2
- 12. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York: Avid Reader Press, 2021, p. 260
- 13. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York: Avid Reader Press, 2021, p. 260.
- 14. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York: Avid Reader Press, 2021, p. 260
- 15. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York: Avid Reader Press, 2021, p. 260
- 16. van Zanden, Jan Luiten and Milja van Tielhof, Roots of growth and productivity change in Dutch shipping industry, 1500–1800, Explorations in Economic History, 2009, p. 2
- 17. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, p. 317
- 18. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, Oxford: Oxford University Press, 1995, pp. 307 & 311
- 19. Israel, Jonathan, The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806, 1995, Oxford: Oxford University Press, p. 479
- 21. Prak, Maarten, The Dutch Republic in the Seventeenth Century: The Golden Age, Cambridge: Cambridge University Press, 2005, pp. 79 & 84
- 22. Tracy, James D. , Holland Under Habsburg Rule, 1506-1566 The Formation of a Body Politic, Berkeley: University of California Press, 1990, p. 115
- 23.
- 24.
- 25.
- 26. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York: Avid Reader Press, 2021, p. 260
- 27. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York, Avid Reader Press, 2021, p. 260
- 28. Dalio, Ray, Principles for Dealing with THE CHANGING WORLD ORDER, Why Nations Succed and Fail, New York, Avid Reader Press, 2021, p. 263