زیست بوم فناوری و نوآوری
زیست بوم فناوری و نوآوری
«زیست‌بوم فناوری و نوآوری» یکی از ارکان مهم و حیاتی در اقتصادِ دانش‌بنیان به‌شمار می‌آید و در جوامع توسعه‌یافتۀ امروزی نیز مورد توجه جدی است. در ایران، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوریْ سیاست‌گذار اصلیِ توسعۀ فناوریِ کشور و فراهم‌کنندۀ بسترهای موردنیاز برای دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین حامی زیست‌بوم فناوری و کسب‌وکارهای نوآورانه است. در طی سال‌های گذشته و با ارتقا یافتنِ سطح و کیفیت تولید علم در ایران، زیست‌بوم‌های فناوری و نوآوری نیز رشد خوبی داشته‌اند. در ادامه، به بخش‌های مختلف این زیست‌بوم می‌پردازیم.
آشنایی با زیست‌بوم فناوری و نوآوری ایران
الف) شرکت‌های دانش‌بنیان
فلسفۀ وجودی این شرکت‌ها، در وهلۀ اول، جاری‌سازی تولیدات علمی در زمینۀ فناوری‌های راهبردی و در گام بعدی، ارائۀ آن در بازارهای هدف است. وجود 4٫500 شرکت دانش‌بنیان نشانۀ موفق بودنِ این الگوست. کسب‌وکارهای نو (استارتاپ‌ها) شرکت‌های کوچک یا نوپایی هستند که با هدف کارآفرینی، به تولید محصولات یا ارائۀ خدمات مشغول‌اند. درحال حاضر بیش از 6٫000 استارتاپ در کشور مشغول به کار هستند.
ب) پارک‌های علم و فناوری
یکی از مهم‌ترین اهداف این پارک‌ها ایجاد بستری مناسب برای تجاری‌سازی کالاها و خدمات نوآورانه و کمک به توسعۀ بازار شرکت‌های دانش‌بنیان است. اکنون بیش از 45 پارک علم و فناوری، در زمینۀ بازاریابی و رشد فناوری، در کشور فعال هستند. بزرگ‌ترین پارک منطقۀ غرب آسیا، پارک فناوری پردیس، از زیرمجموعه‌های معاونت علم و فناوری است.
پ) مراکز نوآوری
این مراکز به‌منظور زمینه‌سازی برای شکوفایی ایده‌های خلاقانه، در مسیر خلق فناوری‌های نو و تجاری‌سازی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، با پراکندگی بیش از 180 مرکز نوآوری و 600 مرکز رشد، در سراسر کشور ایجاد شده‌اند.
ت) کارخانه‌های نوآوری
این کارخانه‌ها محلی برای تمرکز شتاب‌دهنده‌ها و گردهمایی کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها در عرصۀ اقتصاد دانش‌بنیان، و نقطۀ تلاقیِ سرمایه‌گذارانِ علاقه‌مند به این حوزه و پژوهشگران و نوآوران است. بزرگ‌ترین کارخانۀ منطقه‌ای غرب آسیا، به نام «کارخانۀ نوآوری آزادی»، در تهران ایجاد شده‌است و تعدادی نیز در دیگر کلان‌شهرهای کشور، درحال ساخت و آماده‌سازی است.
ث) شتاب‌دهنده‌ها
این مراکز نیز بسترهای لازم برای تبدیل یک ایدۀ نوآورانه به محصول را برای افراد نوآور و کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها فراهم کرده‌اند و زمینه را برای شکل‌گیری و جذب سرمایه، توسط مراکز علمی و پژوهشی آماده می‌کنند.
ج) بنیاد ملی نخبگان
در این بنیاد، استعدادهای حقیقی و برتر کشور شناسایی شده و زیر چتر حمایت‌های مادی و معنوی قرار می‌گیرند. این بنیاد با حمایت از نیروهای کارآمد و فعال و مستعدِ آینده‌ساز، مسیر را برای نقش‌آفرینی‌شان در اقتصادِ دانایی‌محور و دانش‌بنیان هموار می‌کند.
چ) دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی
فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با استفاده از پایۀ علمی‌ای که از این مراکز کسب کرده‌اند، وارد فضای تکرارپذیر کردنِ تجارب پژوهشی و تجاری‌سازی آن‌ها از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شوند. به‌طور خلاصه، این مراکزْ تأمین‌کنندۀ نیروهای انسانی شرکت‌های دانش‌بنیان هستند.
ح) فدراسیون سرآمدان علمی
فدراسیون سرآمدان علمی، که از زیرمجموعه‌های معاونت علمی و فناوری است، برای دستیابی به چشم‌اندازِ مرجعیتِ علمیِ کشور در جهان موظف است به شکلی منظم و دائمی، پژوهشگرانِ برجستۀ علمی کشور را شناسایی کند و حمایت‌های لازم را از آن‌ها به‌عمل آورد.
خ) شبکۀ آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی
این مجموعه برای هم‌افزاییِ توانمندی‌های آزمایشگاهی کشور، در حوزه‌های فناوریِ پیشرفته و راهبردی، توسط معاونت علمی و در بخش‌های مختلف آزمایشگاهی تشکیل شده‌است، محلی که پیشرفته‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی کشور در آن به‌اشتراک گذاشته می‌شوند.
د) فن بازار ملی ایران
اینجا محل تلاقی طرف‌های عرضه و تقاضا در حوزۀ فناوری است، جایی که بنگاه معاملات فناوری با ارائۀ اطلاعاتِ مورد نیازِ طرفین، این وظیفه را انجام می‌دهد.
ذ) کانون پَتِنت
معاونت علمی از طریق این کانون، با تمرکز بر فعالیت‌های حقوقیِ مربوط‌به ثبت حق مالکیت، شرکت‌های فناوری و افرادِ نوآور را از دغدغه‌های مربوط‌به این موارد دور نگه می‌دارد و امنیتِ‌خاطر آن‌ها را از بابت فعالیتشان تأمین می‌کند.
ر) صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران
این صندوق موظف است به‌منظور بالا بردنِ جایگاه علمی کشور، از فعالیت‌های پژوهشیِ دانش‌محور حمایت‌های لازم را به‌انجام رساند.
ز) صندوق‌های تأمین سرمایه یا VC
این صندوق‌ها، که اغلب در بخش خصوصی فعال‌اند، با حمایت‌های مالی از شرکت‌های فناوری کوچک، زمینه را برای افزایش تولید و توسعۀ بازار به آن‌ها ارائه می‌کنند.
ژ) شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی
در اینجا تلاش می‌شود با رویکردی جدید، بین حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و صنعتی به تعاملی سازنده‌تر دست پیدا کرد.
س) صندوق نوآوری و شکوفایی
اصلی‌ترین نهادِ سرمایه‌گذارِ خطرپذیر در کشور است که با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان، از آن‌ها حمایت می‌کند.
ش) کریدور توسعۀ صادراتِ تبادلِ فناوریِ مرکزِ تعاملات
در این بخش، علاوه‌بر مشاوره و آموزشِ صادراتِ کالاها، شرایط برای صادراتِ محصولاتِ شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها به بازارهای جهانی نیز زمینه‌سازی می‌شود. تاکنون 3394 نمونه از این خدمات توسط این بخش انجام شده‌است.
ص) نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت داخل
این رویدادِ حمایتی و نمایشگاهی، که هر دو سال یک بار ازسوی معاونت علمی و فرهنگی برگزار می‌شود، بر ارائه و بازارسازی برای محصولاتِ آزمایشگاهیِ داخلی تمرکز دارد. هدف از برپایی این نمایشگاه، که الگویی موفق برای توسعۀ بازار محصولات دانش‌بنیان به شمار می‌آید، افزایش توانمندی‌های ملی و کاهش واردات در این حوزه است.
ض) فرهنگ‌سازی و حمایت از کالاها و خدمات ایران‌ساخت
با هدف جریان‌سازی و تولید محتوا در حمایت از تولیدات داخلی در حوزۀ اقتصاد دانش‌بنیان، جشنوارۀ دوسالانه‌ای با این عنوان برگزار می‌شود و انتشار نتایج آن از طریق تولیدات محتوایی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، به جریان‌سازی در این زمینه منجر می‌گردد. معاونت علمی و فناوریِ ریاست‌جمهوری با هدایت این سرمایه‌های مادی و معنوی کشور در این زیست‌بوم، باعث ارتقای دانش بومی، افزایش اقتدار ملی، رشد ثروت براساس اقتصاد دانش‌بنیان و بالا رفتنِ کیفیت زندگی مردم ایران می‌شود.
بدون دیدگاه