ربات جراح سینا
ربات جراحی سینا
در سال‌های اخير روش‌های جراحي آندوسکوپی با حداقل آسيب، که تنها با ايجاد شکاف‌های کوچکي در بدن بيمار انجام می‌شود، رشد بسيار چشمگيري داشته و در بسياري از موارد به طور کامل جايگزين جراحي باز شده است. استفاده از اين روش‌ها، مزاياي متعددي نظير کاهش درد، خونريزي و دوره نقاهت را براي بيمار، در پي دارد. اما در مقابل، محدودیت‌های متعددي را به جراح تحميل می‌کند. از جمله می‌توان به عدم وجود ديد سه‌بعدی، درک مستقيم و حس لمسي از تعامل بافت و ابزار، معکوس و مقياس بودن حرکات جراح، قدرت مانور محدود و قرارگيري جراح به مدت طولاني در موقعيت عملکردي دشوار بر بالين بيمار (به دليل محدودیت‌های ناشي از به‌کارگیری ابزارهاي میله‌ای شکل و بلند) اشاره کرد.
استفاده از تکنولوژی‌های پيشرفته رباتيک، نه‌تنها امکان رفع اغلب محدودیت‌های جراحي آندوسکوپی را فراهم می‌کند، بلکه قابلیت‌های جديدي را نيز در اختيار جراح قرار می‌دهد. ربات‌ها اين امکان را ايجاد می‌کند که جراح در حالت مناسب ارگونوميک در پشت کنسول جراحي، عمل جراحي را در موقعيت عملکردي، بسيار راحت‌تر و با کیفیت بسيار بیشتري انجام دهد. به علاوه، اين ربات‌ها با حذف لرزش‌ها و حرکات زائد دست جراح و فراهم‌سازی امکان مقیاس‌گذاری حرکات به صورت مطلوب، انجام عمل‌های ظريف جراحي را امکان‌پذیر می‌نماید. همچنين با استفاده از اين ربات‌های جراحي می‌توان عمل‌های دشوار جراحي را از راه دور نيز انجام داد. اين امر، امکان استفاده از خدمات درماني پيشرفته در مناطق محروم، دوردست و خطرناک را بدون نياز به حضور جراح، فراهم می‌کند.
سابقه جراحی رباتیک در دنیا
فناوري جراحي رباتيک يک فناوري نوپا و روبه‌رشد در عرصه تجهيزات پزشکي محسوب می‌شود که هنوز دوران تکامل خود را طي می‌کند. در نتيجه، علی‌رغم فعالیت‌های تحقيقاتي گسترده‌ای که طي دو دهه اخير انجام شده است، محصولات محدودي به مرحله استفاده باليني رسیده‌اند. تنها سامانه رباتيک جراحي از راه دور، که تاکنون تجاری‌سازی شده و به صورت عملياتي مورد استفاده قرار گرفته است، ربات داوينچي ساخت ايالات متحده آمريکا محسوب می‌شود.
اين سيستم که هم اکنون در بسياري از اتاق‌های عمل پيشرفته دنيا مصرف می‌شود، از مزايايي نظير افزايش دقت و کيفيت جراحي، قراردادن جراح در موقعيت راحت کاري، ديد سه‌بعدی و انجام عمل جراحي از راه دور برخوردار می‌باشد. با این وجود، ربات داوينچي داراي معايبي است که از جمله آنها می‌توان به هزينه بسيار بالا و عدم انتقال حس نيروهاي تعاملي بين ربات و بيمار به دستان جراح اشاره کرد. به گونه‌ای که جراح هيچ حسي از ميزان نيروهاي وارد بر بافت نداشته و فقط از طريق تصوير می‌تواند ميزان سِفتي يک گره بخيه را تخمين بزند.
یک فرصت طلایی در بازار جراحی ربات‌محور
با این حال، طبق آمار منتشرشده توسط شرکت سازنده ربات داوينچي، تعداد واحدهاي نصب‌شده اين سيستم، از ۸۹ واحد در سال ۲۰۰۲ به ۱۳۰۸ واحد در سال ۲۰۱۰ رسيده که ۱۹ واحد از آن در کشورهاي منطقه خاورميانه از قبيل عربستان، ترکيه، قطر و پاکستان نصب شد. در همين راستا، شاخص سهام اين شرکت از سال ۲۰۰۲ ميلادي ظرف ده سال بيش از یک‌صد برابر رشد کرده است.
طبق گزارش‌ها، کاربرد ربات داوينچي در انجام عمل‌های جراحي ظريف به سرعت افزایش می‌یابد؛ به طوری‌که آمار عمل رباتيک پروستاتکتومي (عملي که در آن تمام يا بخشي از غده پروستات برداشته می‌شود) در کشور آمريکا از ۳۰۰ مورد در سال ۲۰۰۱ به ۱۶۰۰۰ مورد در سال ۲۰۰۵ و به ۶۰۰۰۰ مورد در سال ۲۰۰۸ افزایش یافته است. در حال حاضر بيش از ۸۰% اعمال جراحي پروستاتکتومي در دنيا به روش رباتيک انجام می‌پذیرد.
با توجه به روند افزایشی بازار جراحی روبات‌محور و هزینه‌های بسیار بالای ربات داوینچی، ارائه محصولی با هزینه کمتر و کارایی مشابه، فرصت بزرگی را برای دستیابی به بازارهای جهانی و به ویژه منطقه ایجاد می‌کند. ربات داوینچی با هزینه اولیه بالغ بر دو میلیون دلار، تعمیر و نگهداری سالانه یک‌صد هزار دلار و هزینه وسایل مصرفی هر عمل چهارهزار دلار، هزینه‌های بسیار بالایی دارد. در مقابل، ارائه محصولی با هزینه به مراتب کمتر و کارایی مشابه، فرصت مناسبی را برای حضور در بازارهای جهانی و منطقه ایجاد می‌نماید.
از اولین‌ها تا سابقه جراحی رباتیک در ایران
به طور کلی تکنولوژي رباتيک با توجه به دانش، توانايي و تجارب موفق محققان کشور در اين عرصه و ارتباطات عميق و گسترده با دانشمندان و متخصصان برجسته ايراني مقيم خارج از کشور، يکي از زمینه‌های مستعد بروز خلاقيت و نوآوري محسوب می‌شود. گروه‌های متعددي در دانشگاه‌ها و مراکز تحقيقاتي به تحقيق و پژوهش در اين زمينه اشتغال دارند. بر اساس مطالعه‌ای که در سال 1382 به سفارش وزارت صنایع و معادن انجام شد، حوزه جراحی رباتیک یکی از زمینه‌های فناوری است که آینده درخشانی دارد و فرصت‌های چشمگیری را برای تولید ثروت مبتنی بر دانش و ورود به بازارهای جهانی پیش روی کشور قرار می‌دهد.
این مطالعه به منظور شناسایی زمینه‌های پژوهشی ارزشمند فناوری تجهیزات پزشکی انجام شده بود. در این میان، حوزه جراحی رباتیک به عنوان یکی از حوزه‌های فناوری با آینده روشن معرفی شد. حوزه‌ای که می‌تواند منجر به تولید ثروت مبتنی بر دانش و ورود به بازارهای جهانی شود. همچنین در طي سال‌های بعد از آن، پروژه‌های تحقيقاتي متعددي به منظور توسعه فناوري جراحي رباتيک در کشور صورت گرفت.
نخستين محصول جراحي رباتيک در کشور که به مرحله کاربرد کلینیکی رسيد، ربات دستيار جراح در جراحی‌های لاپاروسکوپي، به نام روبولنز بود. این ربات با حمايت سازمان گسترش و نوسازي در مرکز تحقيقات علوم و تکنولوژي پزشکي دانشگاه علوم پزشکي تهران و با همکاري گروه بيومکانيک دانشگاه صنعتي شريف طراحي و ساخته شد. اولين نمونه اين ربات در سال 1385 وارد اتاق عمل شد و طي دو سال در بيش از یک‌صد عمل جراحي لاپاروسکوپيک کوله سيستکتومي (برداشتن کيسه صفرا) در بيمارستان امام خميني تهران با موفقيت مورد استفاده قرار گرفت.
ربات جراحی سینا؛ نمونه‌ای با قابلیت‌های پیشرفته و سابقه موفق در عمل‌های جراحی
نمونه‌های صنعتي اين محصول، هم‌اکنون در سه بيمارستان کشور نصب شده و بيش از يک هزار عمل جراحي انساني را با موفقيت پشت سر گذاشته است. تعداد انواع ربات‌های دستيار جراح در جهان که از قابليت استفاده در جراحي انساني برخوردارند، بسيار محدود هستند. جالب است که اين ربات در کتاب ربات سرجري (Baik 2010) به عنوان يکي از معدود سامانه‌هایی که عمل‌های جراحي انساني را با موفقيت پشت سر گذاشت، معرفي می‌شود.
پس از پروژه موفق ربات روبولنز، تيم مجري وارد عرصه‌های پیشرفته‌تری از فناوري جراحي رباتيک شد. نخست، طي پروژه‌های که با حمايت سازمان گسترش و نوسازي در طي سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ انجام شد، طراحي و نمونه‌سازی آزمايشگاهي بازوها و ابزارهاي ويژه جراحي رباتيک با عنايت ويژه به نيازهاي جراحي ارگان‌های حجيم، مورد توجه قرار گرفت. سپس در دی‌ماه سال ۱۳۹۰، تيم مجري بر اساس تجربيات خود، پروژه ساخت يک سامانه عملياتي جراحي رباتيک از راه دور با بازخورد نيرو را با حمايت مرکز همکاری‌های فناوري و نوآوري ریاست‌جمهوری آغاز کرد، که به نام ابوعلی سینا پرآوازه دانشمند بزرگ تاريخ کشورمان، «سينا» نام‌گذاری شد.
ربات جراحی سینا
سامانه جراحي رباتيک سينا شامل دو بخش اصلي کنسول جراحي از راه دور و ربات‌های جراح مستقر بر بالين بيمار است. ربات جراحي سينا داراي ۱۶ مفصل مجهز به موتور الکتريکي می‌باشد که می‌تواند ظریف‌ترین عمل‌های جراحي را انجام دهد. کنسول جراحي شامل مانيتور، دو ربات راهبر و پدال‌های هدايت زيرپايي می‌باشد که جراح با نشستن در پشت کنسول، تصاوير ارسال شده از ناحيه عمل را مشاهده و ابزارهاي جراحي و دوربين تصويربرداري را، از راه دور هدايت می‌کند. از سوي ديگر سه ربات پيرو، شامل دو ربات حامل ابزار و يک ربات تصويربردار که در بالين بيمار مستقر شده‌اند، اجراي دستورات جراح را بر عهده دارند.
در طی عمل جراحی، ربات تصویربردار که تحت کنترل جراح می‌باشد، تصویر ناحیه عمل را در اختیار جراح در کنسول جراحی قرار می‌دهد. سپس حرکات دست جراح توسط ربات‌های راهبر ثبت و پردازش می‌شوند تا لرزش‌ها حذف و مقیاس‌ها تنظیم گردند. این حرکات پردازش‌شده سپس به ربات‌های پیرو انتقال می‌یابند تا با دقت بالا در ناحیه عمل اجرا شوند.
در همین حین، نیروهای تعاملی میان ابزار جراحی و بافت‌ها توسط ربات‌های پیرو اندازه‌گیری شده و به طور همزمان از طریق ربات‌های راهبر به دست جراح بازخورد ارائه می‌شوند. این امر به جراح کمک می‌کند تا از آسیب به بافت‌های مورد عمل جلوگیری کند. همچنین، ربات تصویربردار می‌تواند همانند چشم جراح، ابزار جراحی را تعقیب کند. این امکان موجب می‌شود که تهیه تصویر از ناحیه مورد نظر به صورت هوشمندانه و دقیق امکان‌پذیر باشد. ارتباط میان ربات‌های پیرو بر بالین بیمار و ربات‌های راهبر در کنسول جراحی از طریق سازوکارهای مخابراتی از راه دور، همچون شبکه اینترنت برقرار می‌شود. این ویژگی امکان انجام عمل جراحی را حتی در دورترین نقاط کشور یا بر روی یک ناو اقیانوس‌پیما فراهم می‌آورد.
تست‌های حیوانی از سامانه جراحی رباتیک سینا
در عمل‌های تست شده، حيوان از طريق ماشين بي‌هوشي زير نظر تيم دامپزشکي بي‌هوش شده و از ابتدا تا انتها، جراحی به صورت رباتيک و از راه دور انجام می‌شود. پس از جداسازي و خروج کيسه صفرا، ربات‌ها از بالين حيوان کنار رفته و حيوان از حالت بي‌هوشي خارج شد. پس از پايان فرآیند عمل، حيوان بلافاصله و بدون هيچ مشکلي به مزرعه منتقل شده و به مدت سه ماه در مزرعه نگهداري و رشد یافته است.
طبق نظر تيم دامپزشکي، در اين مدت حيوان هيچ عارضة خاصي نداشته و بدون مشکل به زندگي خود در مزرعه ادامه داده است. پس از سه ماه به منظور بررسي محل عمل و روند بهبود، حيوان ذبح شده و محل عمل توسط جراح مورد ارزيابي قرار گرفت و طبق نظر جراح، عمل کاملاً موفقیت‌آمیز گزارش شد. البته از آنجایی که عمل با عبور ابزارهاي ۵ میلی‌متری انجام شده، هيچ ضایعه‌ای روي پوست حيوان نداشته و محل جداشدن کيسه صفرا از روي کبد نيز بسيار تميز و عاري از هر عارضه‌ای به احتساب درآمد. مجموعاً، اين سامانه هم اکنون به صورت يک سامانه جراحي کاملاً عملياتي با قابلیت تست حيواني و انجام کليه اعمال جراحي لاپاروسکوپي ارائه شده و تست‌های حيواني را با موفقيت پشت سر گذاشته است.
مزیت‌های رقابتی ربات جراحی سینا
سامانه جراحي رباتيک سينا از يک طراحي منحصربه‌فرد ملي و مبتني بر نيازها و ملاحظات بومي برخوردار است که سبب می‌شود در مقايسه با تنها ربات جراحي تجاري دنيا (ربات داوينچي)، از مزیت‌های نسبي متعددي براي کاربردهاي باليني برخوردار باشد. يکي از مهم‌ترین ویژگی‌های ربات جراح سينا، استفاده از ابزارهاي متداول جراحي لاپاروسکوپي به جای به کارگیری ابزارهاي خاص است که کاهش شديد هزینه‌های مصرفي ربات را در طي عمل جراحي به دنبال دارد. به طوری که هزينه متوسط مصرفي ربات سينا در صورت استفاده از ابزارهاي دائم مصرف، بسيار ناچيز و در مقايسه با هزينه متوسط ربات داوينچي (حدود ۴۰۰۰ دلار) به مراتب کمتر است.
مزيت ديگر ربات سينا در مقايسه با ربات داوينچي، اندازه‌گیری نيروهاي تعاملي بين بافت و ابزار و انتقال آن از طريق ربات‌های راهبر به دست جراح است که سبب ايجاد حس لامسه مصنوعي براي جراح می‌شود. برخورداري از حس لامسه از راه دور، امکان می‌دهد که جراح نيروهاي وارده بر بافت‌های ناحيه عمل را به دقت کنترل کند و در نتيجه از بروز صدمه و جراحت به بافت‌ها در اثر بارگذاري بيش از حد جلوگيري شود.
ربات جراحی سینا، یک سوم قیمت مورد مشابه!
ربات جراحي سينا به دليل بهره‌گیری از فناوری‌های ملي، به مراتب قيمت کمتري نسبت به ربات داوينچي دارد که اين امر، امکان بهره‌وری وسيع بیمارستان‌ها از آن را، به خصوص در کشورهاي درحال‌توسعه فراهم می‌کند. قيمت پیش‌بینی شده ربات سينا با مشخصات استاندارد باليني در مرحله توليد صنعتي، کمتر از یک‌سوم قيمت ربات داوينچي است. به همين ترتيب هزینه‌های تعمير و نگهداري ربات سينا بسيار کمتر از ربات داوينچي می‌باشد. همچنین در طراحي آن هيچ قطعه استهلاکي و نيازمند تعويض مداوم استفاده نمی‌شود.
شایان ذکر است که ربات جراحي داوينچي از جمله فناوری‌های استراتژيک دولت آمريکا محسوب می‌شود که سال‌هاست از ورود آن به کشور عزيزمان جلوگيري شده است. حالا هم به لطف خدا و تلاش متخصصان ايراني، اين فناوري هم‌اکنون با مزاياي رقابتي قابل‌توجه در کشور ساخته می‌شود و امیدواریم در خدمت ارتقاء خدمات درماني جامعه قرار گيرد.
از طرح اولیه در سال 1390 تا صادرات به کشور اندونزی
محققان ایرانی در سال‌های اخیر با تلاش خود توانستند ضمن طراحی و ساخت ربات جراح سینا، نیاز کشور را به این حوزه پاسخ دهند و در زمینه صادرات محصول و ارزآوری برای ایران به نحو مطلوبی عمل کنند. سینا برای اولین بار در دومین نمایشگاه بین‌المللی فناوری و نوآوری ۲۰۱۵ INOTEX در نمایشگاه بین‌المللی تهران رونمایی شد و پس از آن مراحل کارآزمایی بالینی را سپری کرد. مراحل اولیه طراحی و ساخت سامانه جراحی رباتیک از راه دور سینا، از ۱۰ سال پیش و در سال ۱۳۹۰ آغاز شد. البته نمونه اولیه نسخه ابتدایی آن با کاربری بسیار محدودتر از ربات سینای کنونی در سال ۹۲ به تولید رسید.
پس از ساخت نمونه اولیه نسخه ربات جراح سینا، برای افزایش کارایی و ارتقای فناوری در این سامانه، مراحل تحقیق و توسعه برای طراحی و ساخت نسخه دوم این ربات جراح انجام شد. این ربات که صددرصد ایرانی است برای جراحی‌های سه ناحیه حفره شکمی، لگنی و قفسه سینه کارایی دارد. در آینده این ربات برای جراحی‌های پیچیده دیگر مانند جراحی‌های چشم و ارتوپدی نیز توسعه خواهد یافت. ربات سینا در سال۱۴۰۰ به کشور اندونزی صادر شد و با توجه به قیمت و کارایی مناسب آن، رایزنیهای جدیدی برای صادرات آن به برخی کشورهای آمریکای لاتین انجام شد.
بخش‌های اصلی کنسول جراحی
این سامانه از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول کنسول کنترل فرایند جراحی است در اختیار جراح قرار دارد و فرمان‌های حرکتی دست‌های جراح و فرمان‌های کنترلی از انگشتان و پاهای او را دریافت می‌کند. همچنین تصاویر لحظه‌ای (Real-time) از موضع جراحی را در اختیار قرار می‌دهد. بخش دوم نیز ربات حاضر در کنار تخت جراحی، جهت انتقال و انجام اقدامات جراح می‌باشد. کنسول جراحی شامل مانیتور، دو ربات راهبر و پدال‌های هدایت زیرپایی است که جراح با نشستن در پشت آن، تصاویر ارسال شده از ناحیه عمل را مشاهده و ابزارهای جراحی و دوربین تصویربرداری را از راه دور هدایت می‌کند.
کنسول جراحی شامل مانیتور، دو ربات راهبر و پدال‌های هدایت زیرپایی است؛ که جراح با نشستن در پشت آن، تصاویر ارسال شده از ناحیه عمل را مشاهده و ابزارهای جراحی و دوربین تصویربرداری را از راه دور هدایت می‌کند. از سوی دیگر، سه ربات پیرو شامل دو ربات حامل ابزار و یک ربات تصویربردار که در بالین بیمار مستقر شده‌اند، اجرای دستورات جراح را برعهده دارند. طی عمل جراحی، ربات تصویربردار که به وسیله جراح کنترل می‌شود، تصویر ناحیه عمل را در کنسول جراحی، در اختیار جراح قرار می‌دهد و حرکات دستان جراح توسط ربات‌های راهبر دریافت شده و با حذف لرزش‌ها و مقیاس‌گذاری به ربات‌های پیرو، انتقال می‌یابند تا با دقت بالا در ناحیه عمل اجرا شوند.
جراحی از راه دور با کمترین شکاف
مدل جدید این سامانه رباتیک با قابلیت‌ها و ویژگی‌های بسیار متنوع‌تری ساخته شد. یکی از ویژگی‌های مهم این ربات توانایی بررسی روی بافت‌های مصنوعی و پس از آن روی جسد انسان و حیوان زنده است. در نسخه قدیمی این ربات، ابزارها در داخل شکم بیمار انعطاف‌پذیر نبودند که امکان جراحی را بسیار محدود می‌کرد. در نسخه جدید ابزارهای جراحی، ربات‌ها به صورت مچ‌دار و کاملاً انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند. به طوری که ابزارهای جراحی ربات از شکافی به قطر پنج میلی‌متر وارد بدن بیمار شده و به صورت کامل حرکات دست جراح را در بدن بیمار در لحظه شبیه‌سازی می‌کند.
به این ترتیب می‌توان ابزارهای جراحی را از شکاف کوچکی وارد بدن کرد. ضمن اینکه ربات قادر است ترجمه تمام حرکات دست و مچ جراح را در بدن بیمار داشته باشد و جراحی لاپاراسکوپی را به صورت کامل انجام دهد. این قابلیت کمک می‌کند جراحی‌های بسیار پیچیده و وسیعی که نیاز به بازشدن شکم بیمار دارد، به جراحی بسته با ایجاد چند شکاف پنج میلی‌متری تبدیل شود.
صادرات سینا و ارزآوری به جای هزینه‌های سنگین واردات
از لحاظ عملکرد، ربات سینا کاملاً مشابه تنها نمونه خارجی، یعنی ربات جراح آمریکایی «داوینچی» می‌باشد. اما طراحی مفهومی و معماری خود ربات کاملاً منحصربه‌فرد و بر اساس طراحی مهندسان ایرانی انجام شده است. این سامانه رباتیک که تابستان ۱۴۰۰ اولین عمل جراحی پیش‌بالینی‌اش را با انجام عمل عقیم‌سازی سگی زنده با موفقیت گذرانده بود؛ در آذر ۱۴۰۰ به اندونزی صادر شد تا با نصب در دو مرکز آموزشی، امکان آموزش جراحان اندونزیایی را فراهم کند.
سال ۱۳۹۸ در بازدید وزیر بهداشت اندونزی از پژوهشکده فناوری‌های و تجهیزات پیشرفته پزشکی ربات جراح سینا مورد توجه او قرار گرفت. از آنجا که ربات جراح سینا قیمتی معادل یک‌سوم داوینچی و هزینه لوازم مصرفی و تعمیر و نگهداری آن یک‌پنجم تا یک‌دهم داوینچی است، توجه وزیر بهداشت اندونزی را به شدت جلب کرد. پس از تأیید عملکرد ربات و بررسی‌های دو جراح اندونزیایی که بیشترین تعداد عمل جراحی رباتیک با ربات داوینچی را داشتند، اندونزی چند دستگاه ربات را از ایران خریداری کرد. دستگاه‌ها در آذر ۱۴۰۰ در دو شهر اندونزی نصب شدند و کارمندان این شرکت دانش‌بنیان به اندونزی رفتند تا جراحان اندونزیایی را برای انجام جراحی رباتیک با ربات جراح سینا آموزش دهند.
پتانسیل بالای صادرات، ربات سینا
با توجه به استقبال از جراحی‌های رباتیک در سراسر دنیا، بومی‌سازی دانش فنی ساخت چنین سامانه‌هایی می‌تواند مسیر ورود به بازار پرتقاضای بین‌المللی را مهیا کند. سامانه جراحی رباتیک از راه دور سینا قابلیت صادرات بالایی دارد. چراکه این فناوری سال‌ها به صورت انحصاری در اختیار آمریکا بوده است و شرکت‌های معدودی قابلیت تجاری‌سازی چنین محصولی را دارند و از سوی دیگر بازار بسیار بزرگی برای این محصول وجود دارد. در حال حاضر صادرات آن به بسیاری از کشورها از جمله روسیه و برخی دیگر از کشورهای شرق آسیا، مانند چین در حال مذاکره است. قیمت رقابتی این محصول نسبت به نمونه مشابه خارجی در کنار ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، نکته کلیدی در ورود به بحث صادرات و بازارهای جهانی می‌باشد.
به گفته دکتر علیرضا میرباقری، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان، صادرات این محصول ارزآوری معادل ۱.۱ میلیون یورو به ازای هر دستگاه برای کشور خواهد داشت. قیمت این سامانه جراحی از راه دور رباتیک ایرانی یک‌سوم قیمت نمونه آمریکایی است. همچنین قیمت ابزار مصرفی این ربات یک‌دهم قیمت تنها نمونه آمریکایی محسوب می‌شود و همین موضوع باعث شده که کشورهای آمریکای جنوبی هم خواستار خرید این ربات باشند. در همین راستا به تازگی فرایند صادرات سینا به آمریکای جنوبی هم آغاز شده است.
کاهش خطا و افزایش دقت، مزیت جراحی رباتیک
از مزیت‌های سامانه جراحی رباتیک از راه دور سینا، فراهم‌کردن امکان جراحی از راه دور از شهری به شهر دیگر است. به این ترتیب انجام جراحی‌های مهم توسط جراحان حاذق، به مراجعه به شهر یا بیمارستان محل فعالیت آن جراح نیاز نخواهد داشت. بنابراین باتوجه به اهمیت جان بیمار، بدون شک نیازمند زیرساخت‌های ارتباطی و خطوط اینترنت با پهنای باند مناسب و مطمئن خواهد بود.
یکی از ویژگی‌های مهم این ربات جراح ایرانی، امکان جراحی از راه دور است؛ اما تمام مزیت استفاده از این فناوری نیست. در هر ۳۰ ثانیه یکبار، یک جراحی رباتیک در دنیا انجام می‌شود؛ اما هیچ‌یک از آنها هنوز از راه دور صورت نمی‌گیرد. زیرا نه فقط در کشور ما، بلکه در هیچ کجای دنیا شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی هنوز آن‌قدر قوی و قابل‌اطمینان نیست که جراحی‌ها از راه دور انجام شود. برای این کار به خطوط اینترنتی مستقل و پرسرعت نسل پنجم نیاز داریم. مزایای اصلی استفاده از این سامانه نه فقط در بحث جراحی از راه دور، بلکه در حالت محلی و از اتاقی در کنار اتاق عمل اصلی نیز مطرح است. برای مثال انجام جراحی از خارج از اتاق جراحی، موجب حفاظت از جراح، در برابر عوامل بیماری‌زا و عفونت‌های متحمل در اتاق عمل مانند اچ‌آی‌وی، هپاتیت و کووید ۱۹ می‌شود.
کاهش آسیب‌پذیری، خطر عفونت و زمان نقاهت بیمار
از سوی دیگر از آنجایی که در این روش حرکات دست جراح مقیاس‌گذاری می‌شود، دامنه حرکتی ۱۰ سانتی‌متری دست جراح در بدن بیمار ابزار را به اندازه یک سانتی‌متر جابه‌جا خواهد کرد. بنابراین خطای حرکتی دستان جراح به میزان یک‌دهم کاهش خواهد داشت. همچنین لرزش احتمالی دست جراح نیز در این روش حذف خواهد شد. از سوی دیگر استفاده از روش جراحی رباتیک، بسیاری از جراحی‌های باز را به جراحی‌های بسته تبدیل می‌کند. البته خود این موضوع موجب کاهش آسیب‌پذیری بیمار پس از جراحی، احتمال عفونت و همچنین کوتاه‌شدن دوره نقاهت بیمار خواهد شد. به علاوه ایجاد شرایط کاری ارگونومیک برای جراح و در نتیجه کاهش خطاهای احتمالی و همچنین خستگی در عمل‌های طولانی‌مدت می‌شود. همه این‌ها از مزیت‌های ربات جراحی سینا هستند.
طراحی و ارگونومی
طراحی سینا بر راحتی ارگونومیک برای جراحان تأکید دارد، و اجازه می‌دهد تا روش‌های عمل جراحی در وضعیت طبیعی‌تری انجام شوند، که می‌تواند خستگی را در طول عملیات طولانی کاهش دهد. به علاوه این سیستم از طریق اینترنت پشتیبانی می‌شود و تطبیق‌پذیری آن را در تنظیمات مختلف جراحی افزایش می‌دهد. در مقابل، سیستم جراحی آمریکایی داوینچی، در حالی که از ابزارهای پیشرفته و تجسم سه‌بعدی با کیفیت بالا استفاده می‌کند، محدودیت‌هایی مانند زمان اتصال طولانی‌تر و برخورد و اختلال احتمالی ابزار در طول عمل جراحی را دارد.
ربات سینا با رابط کاربری بصری طراحی شده است که سهولت استفاده را برای جراحان فراهم می‌نماید. طراحی ارگونومیک آن امکان حرکات طبیعی دست، کاهش منحنی یادگیری و به حداقل رساندن خستگی جراح در طول مراحل طولانی را فراهم می‌کند.
بررسی نوآوری‌های سینا
سیستم سینا دارای چندین ویژگی نوآورانه نیز هست:
- ابزار دقیق انعطاف‌پذیر: سینا از ابزارهای یکبار مصرف 5 میلی‌متری استفاده می‌کند که می‌توانند در تمام جهات با چرخش نامحدود خم شوند و در حین عمل، مهارت و ابتکار عمل بیشتری را برای جراحان فراهم سازند.
- انطباق‌پذیری: جراحان می‌توانند تعداد و ترتیب بازوهای رباتیک را تعیین نمایند و امکان سفارشی‌سازی آن بر اساس نیازهای جراحی خاص را فراهم کنند.
- موقعیت‌یابی بیمار: با استفاده از ربات سینا، موقعیت بیمار در طول جراحی بدون به خطر انداختن عمل تنظیم می‌شود و انعطاف‌پذیری بیشتری را در مدیریت موارد پیچیده احتمالی در طول عمل به جراح ارائه می‌دهد. در طرف مقابل، یعنی سیستم داوینچی در حالی که پیشرفته می‌باشد، با انتقاداتی در رابطه با عدم بازخورد لمسی و هزینه‌های بالاتر خرید (بیش از 2 میلیون دلار (160 میلیارد تومان) و هزینه‌های بعدی نگهداری و استفاده از آن مواجه شده است.
- مقرون به صرفه بودن: اما مزیت قابل‌توجه سینا مقرون‌به‌صرفه بودن آن محسوب می‌شود. طراحی آن بر ارائه قابلیت‌های پیشرفته با قیمتی به مراتب کمتر و در دسترس‌تر صورت گرفته و آن را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در زمینه‌های مربوطه برای محیط‌های مختلف از نظر اقتصادی تبدیل می‌کند.
این سیستم تقریباً 66٪ ارزان‌تر از سیستم داوینچی می‌باشد، که آن را به گزینه‌ای بسیار مطلوب برای بسیاری از مراکز درمانی تبدیل نموده است. ویژگی‌های خاص سینا به ویژه در انجام جراحی‌های مهم و حیاتی در مناطق دورافتاده و یا کم برخوردار، می‌تواند بهترین باشد. در مجموع مزیت‌های رقابتی ربات جراحی سینا را می‌توان به این نحو لیست‌بندی کرد:
- انتقال حس لامسه از محل عمل به دستان جراح از راه دور (Force feedback)
- قیمت رقابتی کمتر از یک سوم در مقابل تنها رقیب خود، داوینیچی آمریکایی
- عدم استفاده از ابزارهای خاص و قطعات مصرفی گران‌قیمت
- دوره عملکرد بدون تعمیر و امکان نگهداری طولانی
- موقعیت قرارگیری راحت‌تر و ارگونومیک جراح در مقایسه با حالت معمول جراحی
- امکان حرکت و چرخش تخت جراحی و بیمار حین انجام عمل
- حذف لرزش و امکان مقیاس‌گذاری حرکات دستان جراح
- امکان استفاده از تمام ابزارهای متداول جراحی لاپاروسکوپی
کشور ما در توسعه، تولید و صادرات فناوری ربات‌های جراحی بومی، به ویژه با تولید سامانه جراحی سینا، گام مهمی برداشته است. این پیشرفت، ایران را به عنوان بازیگری برجسته در سراسر خاورمیانه و حتی در صحنه جهانی تبدیل کرد.
صادرات فرامنطقه‌ای ربات سینا
در منطقه خاورمیانه از زمان معرفی ربات‌های جراحی در سال 2003 کشور عربستان سعودی شروع به واردات تدریجی ربات‌های جراحی نموده است. لیکن باید این نکته را مورد توجه قرار داد که تمام کشورهای منطقه که از این ربات‌ها استفاده می‌کنند، به سامانه‌های وارداتی مانند سیستم جراحی داوینچی متکی هستند. ایران با توسعه و تولید ربات‌های جراحی خود، مانند ربات جراح سینا، نه‌تنها قابلیت‌های خود را در این عرصه متمایز نموده؛ بلکه اقدامات آن، جهشی قابل‌توجه در قابلیت‌های فناوری تمام منطقه به حساب می‌آید. ناگفته نماند که ورود کشور ما به این عرصه، آن هم در شرایطی که تهیه برخی مواد و ابزارهای آن به سختی انجام می‌پذیرد، در رقابت با بازیگران قدرتمندی مثل آمریکا، کره جنوبی، ژاپن و آلمان صورت گرفته است.
پیشرفت‌های ایران با صادرات ربات جراح سینا به کشورهایی مانند اندونزی، فراتر از مرزهای منطقه رفت. صادرات ربات سینا به اندونزی در سال‌های بعد نیز ادامه داشته است. علاوه بر این، ایران یک قرارداد تولید مشترک با موسسه مرکزی تحقیق و توسعه رباتیک و فناوری‌های سایبرنتیک روسیه منعقد کرد. بر اساس این قرارداد، تولید سامانه جراحی سینا در ایران به صورت نیمه مونتاژ انجام، و سپس برای مونتاژ نهایی در سن پترزبورگ به روسیه صادر خواهد شد.
حاصل رنج دانشمندان ایرانی؛ فراتر از نمونه‌های خارجی
تعهد دانشمندان‌مان به خودکفایی در فناوری و توانمندی‌های تولید داخلی مشهود است. تا دسامبر 2023، بیش از 1100 شرکت ایرانی مشغول تولید تجهیزات پزشکی از جمله ربات‌های جراحی پیشرفته هستند. این جایگاه صنعتی قوی، نه‌تنها پاسخگوی نیازهای درمانی داخلی به شمار می‌آید، بلکه به ظرفیت صادراتی کشور نیز کمک شایانی می‌کند.
ربات جراحی سینا که توسط شرکت ایرانی دانش بنیان رباتیک و نوآوران پزشکی سینا ساخته شده، نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجهی در جراحی‌های رباتیک می‌باشد. این ربات در راستای سهولت ادغام در جریان کار جراحی طراحی شده است. رابط کاربرپسند این سیستم و برنامه‌های آموزشی جامع، انتقال روان‌تر مسائل مرتبط با آن را برای تیم‌های جراحی فراهم می‌کند. در مقابل، داوینچی اغلب به آموزش‌های گسترده و پیچیده نیاز دارد که می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد.
ربات سینا از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها، از جمله سیستم‌های تصویربرداری پیشرفته و قابلیت‌های پیشرفته ابزاری بهره می‌برد. این ربات به عنوان یک سیستم تولید داخل، دسترسی و پشتیبانی بهتری را ارائه می‌دهد. تولید داخلی تضمین می‌کند که قطعات و کمک‌های فنی به آسانی در دسترس قرار گیرند. همچنین این نمونه‌ها صرفه‌جویی در هزینه و زمان را به دنبال دارد. اما در مقابل، سیستم داوینچی به عنوان یک محصول بین‌المللی، ممکن است با چالش‌های مرتبط با زنجیره تامین و پشتیبانی به موقع در مناطق خاص مواجه شود.
برای “آشنایی با زیست‌بوم فناوری ایران” دکمه رو به رو را بزنید
منابع:
- 1. جراحی‌های پیچیده با دستان ربات ایرانی
- 2. جراحی با ربات
- 3. شرکت رباتیک و نوآوران پزشک سینا
- 4. سامانه جراحی رباتیک از راه دور سینا
- 5. سیستم‌های جراحی داوینچی
- 6. سایت اختصاصی ربات سینا
- 7. پیشرفت ایران در جراحی رباتیک، پیشی گرفتن از آمریکا
- 8. مقرون به صرفه بودن ربات سینا
- 9. قیمت بالای ربات داوینچی
- 10. توسعه جراحی رباتیک در خاورمیانه
- 11. اولین ربات جراحی ایرانی
- 12. مشخصات سیستم جراحی سینا
- 13. پیشرفت تجهیزات پزشکی ایران
- 14. سینا، متخصص اندوسکوپی
بدون دیدگاه